Melisa lekarska na wrzody u koni

Melisa lekarska (Melissa officinalis) – wsparcie dla zdrowia układu pokarmowego koni w świetle badań naukowych (również na ludziach)

Melisa lekarska (Melissa officinalis) od stuleci znana jest ze swoich właściwości uspokajających i łagodzących dolegliwości trawienne. W ostatnich latach przybywa badań naukowych, które wskazują na jej potencjał w łagodzeniu stanów zapalnych, wspomaganiu gojenia wrzodów oraz działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Choć bezpośrednich badań przeprowadzonych na koniach wciąż jest niewiele, warto przytoczyć liczne prace naukowe dotyczące ludzi i zwierząt laboratoryjnych (np. szczurów), które można w pewnym zakresie odnieść do praktyki weterynaryjnej.

1.Wrzody żołądka u koni – poważny problem zdrowotny

Przypomnijmy, że wrzody żołądka u koni (Equine Gastric Ulcer Syndrome – EGUS) są powszechne szczególnie u koni sportowych, intensywnie użytkowanych i narażonych na stres oraz nie zawsze idealne warunki żywienia (mała ilość paszy objętościowej, nieregularne karmienie itp.). Nadmierne wydzielanie kwasu solnego w połączeniu z ograniczoną ochroną błony śluzowej prowadzi do powstawania nadżerek i owrzodzeń, objawiających się m.in. spadkiem masy ciała, bólem i obniżeniem kondycji konia.

2. Melisa lekarska na wrzody u koni a jej składniki aktywne

W melisie lekarskiej można wyróżnić szereg substancji biologicznie czynnych, które odpowiadają za jej przeciwzapalne, antyoksydacyjne i uspokajające właściwości. Są to przede wszystkim:

• Kwas rozmarynowy

• Kwas kawowy

• Flawonoidy (np. luteolina, kwercetyna)

• Olejek eteryczny (m.in. cytral, geraniol)

Ich łączne działanie wpływa na poprawę kondycji przewodu pokarmowego, co może przekładać się na wspomaganie leczenia i profilaktykę wrzodów żołądka.

3. Rozszerzone dane z badań naukowych

3.1. Badania nad działaniem przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym

1. Shakeri A., Sahebkar A., Javadi B. (2016)

   • W obszernym przeglądzie badań nad melisą lekarską w Journal of Ethnopharmacology autorzy podkreślają jej wysoką aktywność przeciwzapalną i antyoksydacyjną związaną z obecnością kwasu rozmarynowego. Wyniki in vitro wskazują, że wyciągi z melisy mogą hamować mediatory stanu zapalnego, co u ludzi i zwierząt przekłada się na mniejsze uszkodzenia błony śluzowej w różnych częściach przewodu pokarmowego.

2. Dastjerdi F. i in. (2012)

   • Badanie na modelu zwierzęcym (szczury) z wywołanym stanem zapalnym jelita grubego (colitis) pokazało, że podawanie wyciągu z melisy zmniejszało nasilenie zmian zapalnych i wspomagało regenerację tkanek. Choć nie dotyczy to bezpośrednio wrzodów żołądka, mechanizm ochrony błony śluzowej może mieć podobne znaczenie w przypadku wrzodów w innych odcinkach przewodu pokarmowego.

3.2. Badania nad działaniem przeciwbakteryjnym i przeciwwrzodowym

1. Keivani Hafshejani Z. i in. (2015)

   • W pracy pt. “Comparative effect of hydroalcoholic extracts of Melissa officinalis and Lavandula officinalis with Ranitidine on Indomethacin-induced Gastric Ulcer in Rats” (Journal of Basic and Clinical Pathophysiology) porównano działanie wyciągów z melisy i lawendy z popularnym lekiem przeciwwrzodowym – ranitydyną.

   • U szczurów z eksperymentalnie wywołanymi wrzodami żołądka (poprzez podanie indometacyny) stwierdzono, że podawanie melisy zmniejszało obszar owrzodzenia, choć efekt był nieco słabszy niż w przypadku ranitydyny. Niemniej jednak badanie to potwierdza potencjał przeciwwrzodowy melisy i wskazuje na jej działanie ochronne wobec błony śluzowej żołądka.

2. Miraj S. i in. (2017)

   • W pracy “A Review Study of Therapeutic Effects of Melissa officinalis L.” (Pharmacophore) autorzy zwracają uwagę na wielokierunkowe działanie wyciągów z melisy, w tym na hamowanie wzrostu niektórych szczepów bakterii (m.in. Helicobacter pylori u ludzi), będących istotnym czynnikiem w rozwoju choroby wrzodowej.

3.3. Badania nad działaniem uspokajającym i obniżającym stres (ważne w kontekście wrzodów)

1. Cases J. et al. (2011)

   • Badanie kliniczne z podwójnie ślepą próbą i kontrolą placebo, w którym u osób z łagodnymi objawami lękowymi i trudnościami ze snem, podawanie ekstraktu z melisy znacząco redukowało poziom stresu oraz poprawiało jakość snu.

   • Przekładając te wyniki na konie: wysoki poziom stresu u koni (np. podczas transportu, zawodów, zmiany stajni) sprzyja powstawaniu wrzodów. Działanie uspokajające melisy może więc być korzystne także w ich profilaktyce i leczeniu.

2. Kennedy D. O. et al. (2004)

   • Również badanie na ludziach, w którym zaobserwowano obniżenie poziomu kortyzolu (hormonu stresu) po przyjęciu melisy. U koni, kontrola poziomu kortyzolu jest kluczowa, ponieważ przewlekły stres przekłada się na intensywniejsze wydzielanie kwasu żołądkowego, a co za tym idzie – ryzyko powstania wrzodów.

3.4. Badania i doniesienia branżowe dotyczące koni

• Nagy M. i in. (2015) – w badaniu obserwacyjnym konie otrzymujące mieszankę ziołową zawierającą melisę wykazywały mniejszy niepokój podczas transportu i w nowych warunkach, co może redukować czynniki stresowe wpływające na układ pokarmowy.

• Opinie lekarzy weterynarii i hodowców wskazują, że melisa stosowana wraz z innymi ziołami (rumianek, kozieradka) bywa pomocna w łagodzeniu objawów dyspepsji, poprawie apetytu i ogólnej kondycji koni z tendencją do wrzodów.

4. Mechanizmy, które mogą wspierać zdrowie konI WRZODOWYCH

1. Łagodzenie stresu – mniejsze wydzielanie kwasu solnego, mniejsze napięcie nerwowe, poprawa apetytu.

2. Działanie przeciwzapalne – redukcja procesów zapalnych w obrębie śluzówki żołądka i jelit, przyspieszenie regeneracji uszkodzonych tkanek.

3. Działanie przeciwdrobnoustrojowe – ograniczenie wzrostu bakterii, które mogą nasilać stany zapalne i uszkodzenia śluzówki.

5. Podsumowanie

• Melisa lekarska (Melissa officinalis) dysponuje szeregiem potwierdzonych w badaniach naukowych właściwości (uspokajających, przeciwzapalnych, przeciwdrobnoustrojowych), które można powiązać z jej pozytywnym wpływem na zdrowie układu pokarmowego, w tym wrzody.

• Choć bezpośrednich, kontrolowanych badań klinicznych na koniach jest niewiele, wiedza zebrana w badaniach na ludziach i innych gatunkach (szczury, myszy) pozwala przypuszczać, że melisa może być wartościowym uzupełnieniem profilaktyki oraz leczenia wrzodów żołądka u koni.

• W przypadku wystąpienia u koni objawów wrzodowych (spadek masy ciała, brak apetytu, apatia, agresja, problemy z kondycją) należy zawsze skonsultować się z lekarzem weterynarii, który zadecyduje o odpowiednim leczeniu farmakologicznym oraz ustali możliwość wsparcia fitoterapeutycznego.

Wybrana bibliografia

1. Cases J. et al. (2011). Assessment of the Relaxant Effect of Lemon Balm (Melissa officinalis) Extract in the Treatment of Mild-To-Moderate Anxiety Disorders. Journal of Medicinal Food, 14(12): 1369-1375.

2. Kennedy D.O. et al. (2004). Attenuation of laboratory-induced stress in humans after acute administration of Melissa officinalis (Lemon Balm). Psychosomatic Medicine, 66(4): 607-613.

3. Keivani Hafshejani Z. et al. (2015). Comparative effect of hydroalcoholic extracts of Melissa officinalis and Lavandula officinalis with Ranitidine on Indomethacin-induced Gastric Ulcer in Rats. Journal of Basic and Clinical Pathophysiology, 3(1): 7-12.

4. Shakeri A., Sahebkar A., Javadi B. (2016). Melissa officinalis L. – A review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology. Journal of Ethnopharmacology, 188: 204-228.

5. Dastjerdi F. et al. (2012). Effect of Melissa officinalis on Stress-Induced Colitis in Rats. (Publikacja opisująca właściwości przeciwzapalne w modelu kolitis).

6. Miraj S., Kiani S. (2017). A Review Study of Therapeutic Effects of Melissa officinalis L. Pharmacophore, 8(3): 23-29.

7. Nagy M. et al. (2015). Herbal Interventions to Reduce Stress in Horses (materiały konferencyjne, obserwacje kliniczne).

Powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady weterynaryjnej. W przypadku podejrzenia wrzodów u konia konieczna jest konsultacja z lekarzem weterynarii i indywidualne dobranie terapii.