"Szpat" to potoczne określenie używane do opisania stanu zapalnego stawów (OA)-w tym wypadku obejmującego staw skokowy konia. Jest to powszechna przyczyna utrzymującej się kulawizny kończyny tylnej u koni.
SZPAt-przyczyny
Przyczyna rozwoju szpatu nie zawsze jest jasna, ale może być związana z nieprawidłowościami w budowie anatomicznej, urazami mechanicznymi lub nierównowagą mineralną. Dopuszcza się również teorię, iż niektóre konie obciążone są genetycznie skłonnością do rozwoju tego schorzenia. Wszystkie rasy mogą być dotknięte szpatem. Wśród czynników mechanicznych można wyróżnić dwa główne, które prowadzą do rozwoju szpatu kości u koni:
Kompresja chrząstki dotykająca dolnych kości stawu skokowego: centralnej i trzeciej. Znane jako kości 'sześcienne', są ułożone jedna na drugiej. Przy ciągłym, powtarzającym się ściskaniu, chrząstka ulega degeneracji i ulega zgnieceniu, prowadząc do zwężenia przestrzeni stawowych, które następnie wypełniają się kością.
Nierównomierne obciążenie prowadzi do nadmiernego ściskania chrząstki i leżącej pod nią kości po jednej stronie stawu skokowego, z napięciem na strukturach miękkich położonych po drugiej stronie (m.in.więzadłach). Może to prowadzić do przebudowy i rozwoju eksostozy (ostrogi kostnej). Nacisk na struktury miękkie może również prowadzić do eksostozy.
Jeśli chodzi o budowę anatomiczną to cechami predysponującymi do rozwoju szpatu są szablaste oraz krowie stawy skokowe.[1][2][3]
Konie o szablastych stawach skokowych mają nadmierną kątowość w stawach i stoją z tylnymi nogami wysuniętymi do przodu, co powoduje nadmierne naciski na tylną część (plantarną) stawu skokowego.
Konie o krowich stawach skokowych mają stawy skokowe zwrócone do wewnątrz i stopy zwrócone na zewnątrz, co prowadzi do dodatkowego nacisku na wewnętrzną część stawu skokowego.
Objawy i Symptomy
Konie dotknięte szpatem zazwyczaj stopniowo stają się kulawe w ciągu pewnego czasu, często wykazując łagodną kulawiznę, która może przenosić się z jednej nogi na drugą.
W łagodnych przypadkach, konie mogą "rozgrzać się" z kulawizny. Jednakże, kulawizna może stać się bardziej stała w ciągu tygodni i miesięcy, a koń może wykazywać rosnącą niechęć do pracy.
Koń może być niechętny do obracania się lub wykonywania kół w kierunku najbardziej dotkniętej kończyny, z tendencją do przenoszenia większego ciężaru na mniej dotkniętą kończynę.
Stan może ulec poprawie po zastosowaniu leków, ale często pogarsza się po ich odstawieniu. W ciężkich przypadkach, stan konia może się pogarszać w trakcie ćwiczeń.
Zazwyczaj kulawizna nasila się po kilku dniach pracy, a następnie ustępuje po odpoczynku. [1][2][3]
Kulawizna ta często objawia się jako "podnoszenie biodra". Podczas ruchu do przodu najbardziej dotkniętej kończyny, zdrowsza noga podnosi oba biodra w górę, co pozwala mniej zdrowej kończynie swobodniej się poruszać z ograniczonym zginaniem stawu.
Ból spowodowany zginaniem prowadzi do niższego łuku unoszenia nogi i skrócenia fazy ruchu do przodu w kroku, z tendencją do stawiania najpierw palców. Powoduje to nadmierne zużycie palców na najbardziej dotkniętej stronie, lub na obu stronach, jeśli stan jest obustronny. [1][2]
Podeszwa lub podkowa mogą również wykazywać większe zużycie po zewnętrznej stronie, ponieważ koń stara się unikać nacisku na wewnętrzną część stawu. [1]
Czasami można zaobserwować, jak koń podnosi tylne nogi i zginając je, nawet gdy odpoczywa.
Diagnozowanie szpatu u koni
Skonsultuj się z weterynarzem, jeśli Twój koń wykazuje oznaki kulawizny. Diagnoza szpatu może być oparta na:
obecności kulawizny z towarzyszącymi: obniżonym unoszeniem kopyta, zużyciem końcówki kopyta oraz możliwym zewnętrznym zużyciem kopyta lub podkowy
początkowe badanie weterynaryjne w przypadku szpatua to test zginania
szpat może być również zdiagnozowany poprzez diagnostyczną analgezję, w której blokuje się nerwy piszczelowe tylne i głębokie strzałkowe za pomocą miejscowego znieczulenia
radiografia (zdjęcia rentgenowskie) są niezbędne do dokładnej diagnozy szpatu
USG może być również używane do oceny stanu tkanki miękkiej wokół dotkniętego stawu
Leczenie szpatu
Skonsultuj się z weterynarzem, aby określić najlepszy protokół leczenia dla Twojego konia. Decyzje dotyczące leczenia opierają się na:
Zaangażowanym stawie (lub wiadomo, że jest zaangażowany)
Stadium choroby
Wieku konia
Przeznaczeniu konia
Kwestiach kosztowych
Postrzeganej szansie na poprawę
Cele terapeutyczne leczenia obejmują:
Zapewnienie analgezji (ulgi w bólu)
Kontrolowanie stanu zapalnego
Ograniczenie uszkodzeń tkanki stawowej
Wspieranie gojenia uszkodzonej chrząstki
Leki i suplementy:
1.Leki Przeciwzapalne Niesterydowe (NSAID) to leki pierwszego rzutu najczęściej stosowane w leczeniu szpatu, skuteczne w redukcji stanu zapalnego i kulawizny u wielu koni. Długotrwałe ich stosowanie może być jednak bezproduktywne, ponieważ prowadzi do dalszego pogorszenia stanu poprzez hamowanie metabolizmu chondrocytów i inhibicję syntezy kolagenu i proteoglikanów
2.Pentozan to popularna nazwa dla polisulfonowanych glikozaminoglikanów i polisulfonowanych glikozaminoglikanów pentozanu (PSGAG).Wstrzykiwany domięśniowo, głównym składnikiem jest siarczan chondroityny, pozyskiwany z chrząstki zwierzęcej. PSGAG wspomagają aktywność chondrocytów, jednocześnie hamując negatywny wpływ cytokin lub prostaglandyn na chrząstkę.Dokładny mechanizm działania nie jest znany, choć jedna z teorii mówi, że PSGAG wiążą się z fibronectyną i włóknami kolagenowymi w chrząstce stawowej. Mają również niewielkie działanie przeciwzapalne.Pentozan można podawać do stawów, ale zgłaszano poważne infekcje, więc zazwyczaj się tego unika.
3.Bisfosfoniany, takie jak kwas tiludronowy i kwas klodronowy, spowalniają resorpcję i remodelowanie kości, a także mogą działać jako łagodne środki przeciwzapalne.
4.Leki do wstrzykiwania do stawów Leki wstrzykiwane do dolnych stawów skokowych mają na celu zmniejszenie stanu zapalnego i bólu związanego ze szpatem.
Kortykosteroidy-ich wadą jest to, że w wysokich stężeniach kortykosteroidy mogą indukować pogorszenie stanu chrząstki stawowej.
Kwas hialuronowy-jest składnikiem zarówno płynu maziowego, jak i chrząstki stawowej. Wstrzyknięty do stawu, HA nadaje płynowi maziowemu lepkość i smarowanie błonie maziowej oraz chrząstce stawowej.Korzystne efekty HA na metabolizm chrząstki zostały wykazane u koni po zarówno wewnątrz-stawowym, jak i dożylnym podaniu. [4] Wykazano, że masa cząsteczkowa HA wpływa na skuteczność: produkty o wysokiej i średniej masie cząsteczkowej są bardziej skuteczne w procesie gojenia, podczas gdy produkty o bardzo niskiej masie cząsteczkowej mogą faktycznie powodować stan zapalny. [5]
Żel poliakrylamidowy
Arthrodeza chemiczna polega na wstrzyknięciu etanolu do dolnych stawów w celu wywołania ankylozy (zrostu) stawu skokowo-śródstopnego. Jeśli osteoartroza jest już zaawansowana, a dolne stawy już zaczynają zrastać, może to przyspieszyć pełny zrost i zmniejszyć stan zapalny oraz kulawiznę.
Komórki macierzyste-wstrzyknięte do stawów, komórki macierzyste (MSC) mogą poprawić gojenie chrząstki i zmniejszyć objawy
5.Glukozamina i Chondroityna
Siarczan glukozaminy-chondroityny to jeden z takich produktów, który jest szeroko stosowany w przypadkach szpatu ze względu na przypisywane mu właściwości przeciwzapalne.
Jednak badania skuteczności dają mieszane wyniki. Ta niekonsekwencja może wynikać z różnic w jakości komercyjnych preparatów, a także zastosowanych metodologii, zwłaszcza w odniesieniu do dawkowania.
6.Kwasy tłuszczowe Omega-3 i 6
Kwasy tłuszczowe omega-3 i 6 mają działanie przeciwzapalne w organizmie, zmniejszają stan zapalny i wspierają naprawę tkanek. Wyjątkową aktywność pod kątem działania przeciwzapalnego wykazuje kwas GLA (z klasy omega 6) oraz kwas ALA (z klasy omega 3). Do wyjątkowo bogatych żródeł tych kwasów należą:
-olej konopny->GLA
-olej lniany->ALA
Czyste i bezpieczne oleje, z certyfikatem ekologicznym oraz wytwarzane w jakości GMP+ znajdziesz w naszej ofercie. Dostępne w opakowaniach 1 L oraz 5 L TUTAJ.
7.Metlosulfonilometan (MSM)
MSM to naturalnie występująca forma siarki znajdująca się w roślinach. Może być również dodawany do diety koni jako suplement w celu zmniejszenia stanu zapalnego wywołanego wysiłkiem fizycznym. Może również chronić przed utratą chrząstki i zmniejszać stan zapalny w stawach.
8.Preparaty Hempqualizer
Preparaty Hempqualizer to produkty o bardzo szerokim spektrum działania, wśród których, w odniesieniu do szpatu, wyróżnić należy:
działanie przeciwzapalne-odpowiadają za nie CBD, CBG oraz ekstrakt CO2 z ekologicznej melisy
działanie przeciwbólowe-odpowiadają za nie CBD oraz CBG
działanie uspokajające-odpowiadają za nie CBD, CBG oraz ekstrakt CO2 z ekologicznej melisy
potencjał nie tylko w łagodzeniu objawów, ale także w modyfikowaniu przebiegu choroby poprzez zatrzymanie degeneracji stawów i promowanie odbudowy uszkodzonej chrząstki-odpowiada za nie CBG o czym pisaliśmy TUTAJ
Zapraszamy do zapoznania się z naszymi case study dotyczącymi efektów stosowania Hempqualizer u koni dotkniętych szpatem. Przypadki będą regularnie uzupełniane o kolejne historie:
Opcje chirurgiczne:
1.Chirurgiczne czyszczenie stawów jest skutecznym narzędziem w zarządzaniu chorobami stawów u koni. Procedura ta usuwa zwyrodniałe szczątki i komórki zapalne ze stawu.
2.Tenektomia ścięgna klinowego jest zwykle wykonywana, gdy inne metody nie przyniosły poprawy. Polega to na usunięciu małego fragmentu ścięgna, co zmniejsza siły rotacyjne wpływające na staw.
3.Leczenie laserowe (fotobiomodulacja) przyniosło udane wyniki w przypadku OA stawów centrotarsalnych i skokowo-śródstopnych, gdy stosowane jest bezpośrednio do stawu w warunkach chirurgicznych.
Terapia
Inne podejścia wykorzystujące weterynaryjne urządzenia terapeutyczne są również stosowane przy szpacie. Obejmują one:
terapię falą uderzeniową (SWT), która ma działanie przeciwbólowe
krioterapia (terapia zimnem) to kolejne podejście stosowane w leczeniu stanów zapalnych
hydroterapia w postaci pływania w specjalnie zbudowanych basenach lub w naturalnych zbiornikach wodnych
balansowanie kopyta jest ważnym aspektem zarządzania szpatem i wspierania zdrowia stawów
Jeśli Twój koń ma nowe lub pogarszające się objawy kulawizny, skonsultuj się z weterynarzem, aby uzyskać dokładną diagnozę. Dietetyk specjalizujący się w żywieniu koni może również pomóc Ci opracować program żywieniowy wspierający zdrowie kości i stawów.
Źródła naukowe:
Baxter G. Adams’ Lameness in Horses. 4th ed. Wiley Blackwell; 2011.
King C, Mansmann, R. Lameness. 2005 ed. Guilford, Connecticut: The Lyons Press; 1995.
Ross M, Dyson, S. Diagnosis and Management of Lameness in the Horse. St Louis, Missouri: Elsevier Saunders; 2011.
Bolt D. Equine degenerative joint disease – medical treatment and management. Vet Times. 2013. Accessed December 5, 2022.
Neuenschwander, H.M. et al. Hyaluronic acid has chondroprotective and joint-preserving effects on LPS-induced synovitis in horses. Journal of Veterinary Science. 2019.
Comments